Eşek Cinsleri

Eşek cinsleri bedensel yapıları, yük taşıma kapasiteleri, eğitilebilirliklerine göre farklı özellikler sergileyebilmektedir.

Eşekler saatte neredeyse 70 kilometrelik bir hıza ulaşabilirler. Eşeklerin bulundukları biyolojik sınıf Hippomorpha olarak adlandırılıyor. Bu sınıf içerisinde atlar da yer alıyor. Yük taşımadan tarla sürmeye kadar birçok farklı alanda insan hayatının en kadim yardımcılarından biri olmuş ve olmaya da devam ediyor. Ülkemizde de yüzyıllardır eşekler halk ile yakın ilişkiler yaşamıştır. Ülkemizde yer alan eşek ırklarının araştırılması adına son senelerde TÜBİTAK tarafından araştırmalar başlatılmış ve ortalama 800 adet eşekten örnekler alınarak, ırkların morfolojik özelliklerini saptamak amaç edinilmiştir.

• Mamut Eşeği
• Merzifon Eşeği
• Kıbrıs Eşeği
• Sardinya Eşeği
• Poitou Eşeği
• Cotentin Eşeği
• Kars Yorgo Eşeği

Eşek cinsleri insanlar ile yüzyıllardır oldukça yakın bir ilişki içerisinde olmuştur. Özellikle yük taşıma konusunda göstermiş oldukları üstün yetenek ve atlara göre daha erişilebilir olmaları fark yaratmalarına neden olmuştur. Geçtiğimiz yüzyıllarda atlar daha ziyade maddi durumu iyi olan kesimlerin elinde olurken eşeklerin daha ziyade halk ile yakın bir yaşamları olmuştur. Bakımının kolay olması ve dayanıklılık seviyesinin de üst seviyede olması sıklıkla tercih edilmesine neden olan hususlar arasında. Eşeklerin geçmiş yüzyıllarda aktif olarak kullanıldıkları bir diğer alan da eşek sütü üretimidir. Çok bol bir süte sahip olmasalar dahi sütlerinin içeriğinin çok zengin olması ve farklı alanlarda insanların şifa bulmasını sağlaması sıklıkla tercih edilmesine neden olan hususlar arasındadır. Birçok Roma imparatorunun günlük beslenme rutinlerinde eşek sütüne yer açtıkları anlaşılıyor.

Mamut Eşeği

Eşek cinsleri arasında yapılan son araştırmalarda ortaya çıkan ırklardan biridir. Özellikle bu ırkın en bilinen özelliği boyutudur. Irkın boyutunun çok büyük olması ilk görüldüğü anda eşek olduğunun anlaşılmasını dahi zorlaştıran kıstaslardan olmuştur. Bu ırkın İngiltere’nin Lincolnshire bölgesinde bulunduğu görülüyor. Bu ırkın yetişkinlik sürecinde boyunun ortalama 170 santime kadar çıkabildiği anlaşılıyor. Standart eşek ırkları ile kıyaslandığı zaman neredeyse iki katı olduğunu görebilirsiniz.

Bu ilginç özellikleri nedeni ile ziyaret edilen ve dikkat çeken bir ırk olarak karşımıza çıkıyor. Eşek fiyatları kategorisinde çok yüksek bir seviyede olmasının nedeni de sergilemiş olduğu bu bedensel özellikler. 170 santime ulaşan ırkın yetişme sürecinde bu sınırın ötesine de geçme olasılığı mevcuttur. Mamut eşeği fiyatları yüksektir. Genetik bağlamda Amerikan eşeği soyundan geldiği düşünülüyor.

Merzifon Eşeği

Eşek cinsleri arasında ülkemizde en bilinen ve ülkemiz ile de özdeşleşmiş olan ırkların başında gelmektedir. Sayı bakımından büyük bir düşüşün söz konusu olduğu fark ediliyor. En yaygın görülen nüfus düşüşüne neden olan sebeplerden biri olarak ele alındığı da bilinmektedir. Merzifon eşeği fiyatları son senelerde sayının düşmesi ile beraber artış göstermiştir.

• Merzifon eşeği özellikle kas sisteminin yapısı ile dayanıklılığı memnun eden hayvanlar arasındadır. Büyük ortanda katkı sağladığı ve ailenin adeta bir parçası haline geldiği fark ediliyor.
• Merzifon eşeği de dahil olmak üzere birçok eşeğin kontrolsüz şekilde kesilerek et pazarına sunulduğu biliniyor. Merzifon eşeğinin bu isimlendirmeyi almasında özel bir morfolojik bilgilendirme bulunması yer sahibi değildir.
• Birçok halk hikayesine konu olmuş olması eşeklerin Merzifon adı ile anılmasını da beraberinde getirmiştir.

Eşek fiyatları ülkeler ile yarışabilecek bir ırk listesi ortaya koymadığımız anlaşılıyor. TÜBİTAK tarafından son senelerde başlatılan araştırmalar ile ırkların koruma altına alımı adına uğraşılıyor.

Bedensel güç en yüksek seviyede olduğu için ait olduğu aileye büyük oranda katkı sağlıyor. Merzifon eşeği özellikleri ön plandadır. Bu özelliği nedeni ile birçok atasözüne ve deyime de konu olduğu anlaşılıyor.

Kıbrıs Eşeği

Eşek cinsleri arasında özellikle bedensel dayanıklılık konusunda ön plana çıkan unsurların başında Kıbrıs Eşeği geliyor. Uyum sağlama kabiliyetinin de üst noktada olması verimliliği artıran hususlardandır. Kıbrıs eşeği fiyatları bu cins üzerinde yapılan morfolojik özellik araştırmalarının artırılması ile beraber yükselişe geçmiştir. Doğal ortamında da yaygın şekilde bulunabilen tek toynaklı ırkları arasında kendini gösterebiliyor. Irkın genetik haritasında hem Afrika gen grubunun farklı oranlarda etki sahibi olduğu anlaşılıyor. Hayvanların genetik etkisi ile oluşturulan ve hala da varlığını sürdürmeye devam eden cinslerdendir.

• Tarihinin ortalama milattan önce 4000 senesine kadar uzandığı fark ediliyor. Gen haritasında hem Afrika hem de Avrupa genomları mevcuttur. Fakat temel özellikler bakımından Afrika’nın temel alındığı ve soy haritasının Afrika’ya dayandığı kabul edilmektedir.
• Sergilemiş olduğu yüksek performans ile memnuniyet uyandırmaya devam ediyor.
• Geçmiş senelerde ve hatta yüzyıllarda günümüzün arabalarının görevini eşeklerin gördüğünü söylemek mümkündür. Doğal yaşantısının simgesi olan bu özel ırkın da yok olma tehlikesi ile karşı karşıya bırakıldığı anlaşılıyor.
• Adada bedensel özellikler bakımından 2 farklı alt gruptan bahsetmek mümkündür. Bunlardan ilki daha gri ve boyut olarak da daha küçük olan Kıbrıs eşekleridir. Karın kısmında açık rengi içeren bedensel olarak daha gelişmiş olan ırklardandır.

Kıbrıs eşeği neden meşhur; Bu ırkın özellikle Karpaz bölgesinde yaygın şekilde bulunduğu fark ediliyor. Yabani yaşama devam eden eşek grupları arasındadır. Yabani eşeklerin soyunun da büyük oranda tehlikeye düştüğü biliniyor. Kıbrıs eşeği hikayesi incelendiği zaman bu ırkın üzerinde büyük oranda etki sahibi olduğu anlaşılıyor.

Nesillerinin 1970lerde neredeyse tükenme seviyesine geldiği de fark ediliyor. Bunun yanı sıra sonrasında bu ırkın yaşam alanlarının korunması için harekete geçilmiştir. Kıbrıs eşeği özellikleri çok yüksek olması ön plana çıkmasını sağlayan özelliklerdendir. Kıbrıs eşeği fiyatı nesilleri üzerinde yapılan araştırmaların artması ile beraber artmaya başlamıştır.

Sardinya Eşeği

Eşek fiyatları arasında farklı ülkelerde yapılan gen çalışmalarının da etkisi ile büyüktür. Sardinya eşeği için de aynı durum geçerliliğini koruyor. Sardinya eşeği fiyatları temel belirleyici özelliklerinin tespit edilmesi adına çalışmalara yer verilmesidir. Bu eşek ırkı aynı zamanda Asinara eşeği olarak da biliniyor. Bulunduğu takımadanın Asinara bölgesinde yoğunlaşmaları nedeni ile bu ismi almıştır.

• Sardinya’nın kuzeybatı bölgesinde yoğun olarak varlık göstermektedirler. Bu ırkın en dikkat çeken özelliklerinden biri de heterozigot yapıda albinoluğu gen yapısında bulundurmasıdır.
• Ayak uydurması en bilinen özellikleri arasında kendini göstermeye devam ediyor.
• Seneler boyunca hayatın en kolaylaştırıcı unsurlarından biri olarak kullanıldığı düşünülmektedir. Büyük oranda tehlike altında olduğu biliniyor.
• Hala bu eşekler için sayı bakımından kritik olan statülerinin ortadan kalktığını söylemek mümkün değildir. Durumun vahametini yansıtan hususlar arasında kendini göstermeye devam ediyor.
• Hatta bu sayının 1986 yılında yapılan araştırmalarda 31e kadar düşmüş olduğu tespit edilmektedir. Programı uygulanarak türün özelliklerinde yıkıma neden olmadan sayıların korunması adına çaba sarf edilmiştir.
• Bu ırkın boyunun 105 santimi geçmediği görülmektedir. Tüyleri de beyaz olmaktadır. Bununla birlikte dayanıklılığın ve farklı koşullara ayak uydurma durumunun çok sınırlı olduğu fark ediliyor. Bunun yanı sıra  farklı hayvan şovlarında kullanılmak için da eğitime tabii tutuluyor. Ayrıca eğitime vermiş olduğu cevabın atlara kıyas ile daha düşük seviyede olduğu da anlaşılıyor.

Eşek cinsleri eşeklerin nüfuslarının korunması ve ırkların karakteristik özelliklerinin saptanması konusunda aktif problem mevcuttur.

Poitou Eşeği

Ayrıca Poitou eşeği fiyatları geçtiğimiz 15 senede büyük bir artış ile karşı karşıya kalmıştır. Bunun nedeni geçmiş senelerde oldukça yaygın şekilde görülen hayvan ırkının artık sayısının azalmaya başlamasıdır. Bununla birlikte ırkın dikkat çekici özellikleri;

• Cinslerin aynı zamanda Poitevin olarak da tanımlandığı biliniyor. Ayrıca uzun yıllardır insanlar ile bir arada yaşamaya alışkın olan bu ırkın eşeklerden ayrıldığı fark ediliyor.
• Tüy uzunluğu konusunda eşek ırklarının en uzun tüylü alternatiflerinden biri olarak karşımıza çıkıyor. Bu ırkın FAO tarafından 2007 senesinde tehlike altında olan ırklar arasına girdiği de görülmektedir. Bunun yanı sıra FAO tarafından alınan bu kararın akabinde ırkın korunması için artış gösterdiği de anlaşılıyor.
• Fransa’nın en bilinen ve ayırt edici eşek ırkları arasında yerini almaktadır. Bununla birlikte Roma İmparatorluğu zamanında bölgeye yapılan seferlere dayandığı düşünülmektedir. Daha sonrasında bölgede yer alan yerel tek toynaklılar ile çiftleşmeler sonucunda bugünkü halini aldığı varsayılıyor.
• Orta Çağ’dan bu yana varlığını sürdüren ırkın eğitimi hakkında 1800lere tarihlenen bir kitap da bulunmuştur. Bunun yanı sıra bu denli önemli bir ırk olmasına rağmen gerekli kıymetin verilememesi nedeni ile ırkın büyük ölçüde tehlike altında olduğu da tespit ediliyor.
• Poitou ırkının boyunun 140-155 santim arasında değiştiği tescil edilmiştir. Son senelerde yapılan bilimsel çalışmalar ile ırkın sayısında yeniden artışın meydana geldiği de görülmektedir.

Irkın belirleyici özelliklerinde herhangi bir sorunun meydana gelmemesi için çok büyük çaba sarf edilmeye devam etmektedir.

Ayrıca eşekler normal koşullarda genelde halkın yaşantısının aktif bir parçası olarak görülürken Fransa’da yüzyıllar önce bu ırkın soyluların hanelerinin bir parçası olarak tanımlanması da dikkat çekicidir. Bununla birlikte bu şekilde tanımlanmasının en temel nedenlerinin başında da tüylerinin farklı karakteristik özellikleri geliyor. Ayrıca özellikle tarımda makineleşmenin başlamasının öncesinde özel gen çaprazlama çalışmalarına da yer verildiği bilinmektedir.

Cotentin Eşeği

Cotentin eşeği fiyatları genetik yapıda uygulanan incelemeler ve bu hayvanın ırkının içinde bulunduğu sayıca sıkıntılı yapı nedeni ile daha zorlu bir hal almıştır. Bununla birlikte Cotentin eşeği hakkında bilinmesi gereken hususlar;

• Âne du Cotentin olarak da bilinen bu eşek ırkının Fransa’nın sembol hayvanlarından biri olduğu düşünülmektedir. Ayrıca özellikle tarım alanında gelişmişliği ile bilinen bu bölgede geçmiş yüzyıllarda insanların hayatına entegre olmuş en büyük kolaylık sağlayan hayvanlardan biri olduğu fark ediliyor.
• Bakımının diğer hayvanlara göre çok kolay olması ve aynı zamanda dayanıklılığının da çok yüksek seviyede olması dikkat çeken hususlar arasında kendini göstermeye devam ediyor. Bununla birlikte tarım devrimi yapılması ve tarımda makineleşmenin ortaya çıkması ile beraber eşeklere olan ihtiyacın azalması söz konusu olmuştur. Ayrıca bu durum da hanelerde yaygın şekilde bulunan eşeklerin sayısının bir bir azalması ile sonuçlanan bir sıkıntılı sürece giriş yapılmıştır.
• Bunun yanı sıra sadece tarımsal ürünlerin taşınma sürecinde değil aynı zamanda bu coğrafi bölgenin en önemli işaretlerinden biri olan süt ürünlerinin yapılmış olduğu yayıkların taşınmasında da görevlendirilmiştir.
• En engebeli arazilerde dahi varlık gösterebilecek özel yapısı ile memnuniyeti üst seviyeye çekmiştir. Bunun yanı sıra yüzyıllar boyunca evcilleştirilmiş şekilde tarım ve süt ürünleri alanında üretimi destekleyen yapısı ile Fransa’nın olmazsa olmaz sembollerinden biri haline gelmiştir.

Bunun yanı sıra Eşek fiyatları arasında yaşanan artışın bir diğer nedeni de sayılarının azalmasıdır. Bununla birlikte geçmiş senelerde hikayelere konu olan ve insan sayısından çok daha fazla sayıda eşeğin bulunduğu iddia edilen dönemlerden sonuç buralara kadar gelmiş ve eşeklerin soyunun sıkıntıya düşmesi fiyatlar üzerinde de fırlama etkisi ortaya koymuştur.

Kars Yorgo Eşeği

Eşek cinsleri arasında dikkat çeken bir diğer alt ırk da Kars Yorgo eşeğidir. Bilhassa soğuk havalara karşı dayanıklılığı ile bilinen bu ırkın uzun seneler boyunca ihmal edilmesi ile nesli tehlike altına girmiştir. Hatta bu ırkların neden sayısının azaldığı ve sayılarının şuan kaç olduğuna dair de birçok çalışma yapılmaya devam etmiştir. Bunun yanı sıra kars gibi zorlu kış koşullarının ve coğrafi koşulların ön planda olduğu bir bölgede uzun seneler boyunca Kars Yorgo eşeğinin insanların hayatını kolaylaştırdığı da biliniyor.

Kars Yorgo eşeği fiyatları hakkında şuan için net bir bilgi vermek mümkün değil çünkü bu ırkın mevcut olup olmadığı ve kaç adet mevcut olduğu, morfolojik özelliklerin ne derece korunduğuna dair veri sahibi değiliz. Ayrıca Eşek cinsleri büyük oranda aynı Kars Yorgo’da olduğu gibi tehlike altındadır.